పాండురంగమాహాత్మ్యము
పాండురంగమాహాత్మ్యము కావ్యానికి కృతిపతి ఐన విరూరి వేదాద్రిమంత్రి వంశమును అద్భుతమైన 65 పద్యాలలో వర్ణించాడు తెనాలి రామకృష్ణుడు. ఎంత గొప్ప పద్యములు ఐనప్పటికీ కేవలం వంశచరిత్రను, కృతిపతిని వర్ణించిన పద్యములు కనుక, ఆ కృతిపతికూడా వేరే ఎక్కడా తారసిల్లని వ్యక్తి కనుక ఈ భాగాన్ని వదిలి ప్రధానకథలోకి అడుగుబెడదాము.మిశారణ్యంలో సూతుడిని శౌనకాది మునులు ఒక ప్రశ్న అడిగారు.
తులితోక్షధ్వజసూతుడై వెలయు సూతుం గాంచి మున్ శౌనకా
దులు 'క్షేత్రంబును వేల్పుఁ దీర్థము బుధస్తుత్యప్రభావంబులై
దళితైఘస్తిమిరంబులై యిహపరార్థప్రాప్తిమూలంబులై
యిలపైనొక్కెడఁ గల్గెనే ననఘమూర్తీ! తెల్పవే' నావుడున్ (మ)
అక్షధ్వజుడు అంటే వృషభధ్వజుడు, శివుడు. సూతుడు అంటే సారథి. 'తులితోక్షధ్వజ సూతుడు' అంటే శివుని సారథి ఐన బ్రహ్మతో సమానుడు, అంటే బ్రాహ్మీమయమూర్తి, జ్ఞానములో. త్రిపురాసురులను నాశము చేసిన సందర్భములో పృధివి రధముగా, విధి సారధిగా, నాలుగు వేదములు నాలుగు అశ్వములుగా, రవిచంద్రులు రథచక్రాలుగా ఉన్న రథానికి సారధిగా బ్రహ్మదేవుడు సహకరించాడు పరమశివునికి, ఆ బ్రహ్మదేవునికి సమానుడైన సూతుడిని, నైమిశారణ్యములో, శౌనకాది మహర్షులు ఒక ప్రశ్న అడిగారు. సూతుడు అనేది నిజానికి ఒక వ్యక్తికి ఉన్న పేరు కాదు. అది ఒక ప్రత్యేక ధర్మనిర్వహణకు ఉద్భవించిన జాతి. పృథుచక్రవర్తి ఒక యాగము చేస్తున్నపుడు ఒక పొరబాటు జరిగింది.ఏ కర్మకలాపములోనైనా, అర్చన, యాగము మొదలైనవాటిలో, చెబుతున్న మంత్రానికి సంబంధించిన క్రియ దోషరహితముగా జరగాలి. ఏ మంత్రము, ఎప్పుడు ఉచ్చారణ చేయబడుతున్నదో, ఏ క్రియ భావింపబడుతున్నదో, ఆ మంత్రానికి సంబంధించిన ఆ క్రియ అప్పుడు జరగాలి. లేకుంటే చెప్పేది ఒకటి, చేసేది ఒకటి అవుతుంది, డబ్బింగ్ సినిమా డైలాగు లాగా! బ్రహ్మదేవునికి సంబంధించిన హవిస్సు కొద్దిగా ఆలస్యముగా, యింద్రుని మంత్రము చెబుతున్నపుడు సమర్పించడం జరిగింది, యజ్ఞగుండములో. దానితో బ్రహ్మ, క్షత్రియ తేజస్సుల సంకరం జరిగింది. యజ్ఞగుండములోనుండి ఒక దివ్యపురుషుడు వెలువడ్డాడు. ఆతడే ఆది సూతుడు. పురాణవిజ్ఞాన ప్రచారము, ఆయుర్వేదము, యుద్ధసంబంధమైన అస్త్రశస్త్రాలను, రథములను సిద్ధము చేయడం, సారధ్యం చేయడం మొదలైనవి ఆ జాతి ధర్మాలుగా ఏర్పడ్డాయి. వారి విధులలో అత్యుత్తమమైనది పురాణ ప్రవచనము. మహాభాగవతము రోమహర్షణుడు అనే మహర్షి ఐన సూతునికి కుమారుడైన ఉగ్రశ్రవసుడు అనే సూతునిచే నైమిశారణ్యములోని మహర్షులకు నిపింపబడింది. ఆ రోమహర్షణుడు వ్యాసులవారి ప్రత్యక్ష శిష్యుడు. భారతీయుల పురాణ చర్చ అంతా సూతులద్వారా జరిగింది. అది జాత్యేకవచనముగా సంప్రదాయము కనుకనే, సూతుడు యిలా చెప్పాడు అనడమే గానీ ఆ సూతుని నామధేయము ఎక్కడా మనకు కనిపించదు, ఒకే వ్యక్తి కాకపోవచ్చు, వేర్వేరు వ్యక్తులు వేర్వేరు పురాణములను ప్రవచింపనూ వచ్చు, అది అప్రస్తుతము అనే ఉద్దేశముతో ఆయా సూతుల పేర్లు మనకు చెప్పడం కనిపించదు. సూతులకు కులగురువు సాక్షాత్తూ వేదవ్యాసులవారే అని సూచన. యిదీ సూతుల చరిత్ర సంక్షిప్తముగా. క్షేత్రము, అక్కడి వేల్పు, అక్కడి తీర్థము విద్వాంసులచే, జ్ఞానులచే పొగడబడుతూ,పాపపు చీకట్లను పారద్రోలుతూ, యిహపర ప్రాప్తికి మూలములై ఒకేచోట వెలసిన పుణ్యస్థలం ఏదైనా ఉన్నదా, తెల్పవయ్యా పుణ్యాత్ముడా! అని సూతుడిని అడిగారు. అప్పుడు సూతుడు చెప్పడం ప్రారంభించాడు.
ఆ ఋషుల ప్రశ్న మంగీ
కారం బొనరించి పలుకుఁ గథకుఁడు శ్రీనా
థారాదన హితచర్యున్
బారాశర్యుం దలంచి ప్రాంజలి యగుచున్ (కం)
ఆ శౌనకాది ఋషుల ప్రశ్నకు సమాధానం చెప్పడానికి అంగీకరించి, శ్రీహరిని ఆరాధించడమే హితవుగా కలిగిన మహానుభావుడు, పరాశరుని పుత్రుడు ఐన వేదవ్యాసుని తలచి, మనసులో నమస్కరించి చెప్పడం ప్రారంభించాడు సూతుడు. 'మహాత్ములారా! మీ ప్రశ్నకు సమాధానం గతములో ముమ్మార్లు వ్యాసులవారు నాకు వినిపించినది ఒకటి ఉన్నది. ఆ కథ అంతా మీకు వినిపిస్తాను, వినండి' అని చెప్పడం ప్రారంభించాడు సూతుడు, కాశీపుర వర్ణనతో.
'మంచుకొండ కొమరిత'(పార్వతీదేవి)అనే తుమ్మెదకు వికసించిన తామరపూవువంటి పరమశివుడు నెలవైన ప్రదేశము కాశి. విశ్వేశ్వర జ్యోతిర్లింగము అనే విశుద్ధమైన రత్నము ఉన్న రత్నఖని కాశీ. మోక్షోపాయము అనే పాలసముద్రపు తీరము కాశీ. 'డుంఠి' అనే
ప్రాలేయాచాలకన్యకావదన శుంభత్పద్మ సౌరభ్యమున్
గ్రోలడానికి హిమవత్పర్వత కుమార్తె వదనము అనే పద్మముయొక్క సౌరభ్యము ఉండికూడా, సంతృప్తి లేక మునుల మనసులనే పద్మముల సుగంధమును కోరుకునే 'తెల్ల తుమ్మెద' ఐన శివుడు తన నిజాకృతితో 'పరమును ఆశించే' మునులను, వారి మనోపద్మములను ప్రకాశింపజేసే పవిత్రస్థలం కాశీ. భ్రమరకీట న్యాయముతో మునులను తనలా మార్చేస్తాడు, వారికి సారూప్య
మలినవర్తనుఁడును సుధాలలితమూర్తి
కాశీపురాధీశ్వరుడైన పరమేశ్వరుడిని శ్లేషతో ప్రస్తుతి చేస్తున్నాడు. రామకృష్ణుని కవిత్వ ప్రతిభకు ఉదాహరణలుగా చెప్పుకోదగిన పద్యాలలో యిది ఒకటి. ఆ మహానుభావుడు, శివుడు ఒక్కనాడైనా ఏ పుణ్యతీర్థములోనైనా స్నానమాడి ఎరుగని మూర్ఖుడు, కానీ నెత్తిమీద తీర్థరాజమైన గంగను పెట్టుకున్నాడు. సాక్షాత్తూ దేవగంగానది ఆయన శిరస్సును ఆశ్రయించి తన పవిత్రతను పెంచుకున్నది, యింకా సామాన్య తీర్ధాలకు ఆయన వెళ్ళాల్సిన పని ఏమున్నది అని విరుపు. ఒక్కొక్క ప్రొద్దున ఆయన యింట్లో పొయ్యే రాజుకోదు, కూటికిలేని నిరుపేద! కానీ అష్టైశ్వర్యములనూ అనుభవించే భోగి! ఆది భిక్షువు, ఆయనకు వండుకునే పనేమున్నది, అన్నపూర్ణయే ఆయన ఇల్లాలు, యింకా ప్రత్యేకముగా పొయ్యి రాజేసే పనేముంది? అణిమ, గరిమ, మహిమ, లఘిమ, ప్రాప్తి, ప్రాకామ్య, ఈశత్వ, వశత్వములు అనే అష్ట సిద్ధులను అనుభవించేవాడు, తన భక్తులకు ప్రసాదించేవాడు, యిక వేరే ఐశ్వర్యములు ఆయనకు ఎందుకు అని చమత్కారపు మెరుపు. తామరకన్నుల సుందరాంగుల జోలికి వెళ్ళనివాడు, కానీ ఒక సుందరాంగికి తన శరీరములో ఏకంగా సగభాగాన్నే యిచ్చాడు. ఆయన యోగి, జితేంద్రియుడు, అంతకుముందు తనకు కామవికారాన్ని కలిగించాలని ప్రయత్నించిన ఒక తుంటరిని కాల్చి బూడిద చేసినవాడు, భార్యను (సతీదేవిని) పోగొట్టుకుని పిచ్చివాడై, దిసమొలతో తిరుగుతుంటే చూసి మోహించి వెంటబడిన మునిపత్నులను, దేవకాంతలను తప్పించుకుని వెళ్లి తపస్సులో మునిగినవాడు. తన భార్యకు తన శరీరములో సగభాగాన్ని యిచ్చి 'భార్య'అనే పదాన్ని 'అర్ధాంగి' అనే పదానికి అర్ధముగా మార్చిన ఆదర్శపురుషుడు, దాంపత్యజీవనం అంటే కొంతమాత్రమే కామం, మిగిలినదంతా అనురాగం అని చెప్పిన ఆదిపురుషుడు అని ప్రస్తుతి! శాంతుడు, యోగి, హింసను ఆయుధాలను నిరసించి, బెదిరిపోయేవాడు, త్రిలోకభయంకరమైన
(కొనసాగింపు వచ్చేవారం)
***వనం వేంకట వరప్రసాదరావు
