నేను సిక్కిమ్ రాష్ట్రంలో రక్షణ దళ వైద్య విభాగంలో మేల్ నర్స్ గా విధులు నిర్వహిస్తున్నప్పుడు 'రాంగ్లీ ' అనే చిన్న నేపాలీ గ్రామంలో మా వైద్య శిబిరం ఉండేది. దేశ సరిహద్దు ప్రాంతమైనందున మన రక్షణ దళ సిబ్బంది రాత్రింబవళ్లు చాలా ఎలర్టుగా పహరా కాస్తూంటారు.

సిక్కిం రాష్ట్రం ఒకప్పుడు స్వతంత్ర్య రాజ్యంగా చోగ్యాల్ రాజుల పాలనలో ఉండేది. తర్వాత భారత దేశంలో విలీనమై సిక్కిం రాష్ట్రంగా గాంగ్ టాక్ రాజధానిగా అవతరించింది. సిక్కిం రాష్ట్రంలో నేపాల్ , భూటాన్ నుంచి వలస వచ్చిన కొండ జాతులు గూర్ఖాలు , భుటియాలు చదునైన కొండల మీద తండాలుగా నివాసాలు ఏర్పాటు చేసుకుని పోటు వ్యవసాయం, ఇతర పనులు చేసుకుంటూ జీవనం సాగిస్తూంటారు.

ఎత్తైన హిమాలయ సానువుల్లో కఠిన వాతావరణ పరిస్థితుల్లో నాగరిక ప్రపంచానికి దూరంగా నిరక్షరాస్యత , మూఢ నమ్మకాలు, కట్టుబాట్లు , అనారోగ్యంతో జీవితాలు గడుపుతూంటారు. వారుండే కొండప్రాంతంలో భూమిని చదును చేసి గడులు గడులుగా మెట్ల మాదిరి గట్లు వేసుకుని ఊట నీటిని పొదుపుగా వాడుకుంటూ మొక్కజొన్న , అల్లం , పసుపు వంటి పంటలు పండించి మైదాన ప్రాంతం వారం సంతల్లో అమ్మి దైనందిన అవుసరమైన వస్తువులు , ఉన్నిదుస్తులు వంటివి తెచ్చుకుంటారు. మైదాన ప్రాంత పట్టణాలు సిలిగురి , జల్పాయ్ గురి నుంచి వర్తకులు జీపులు చిన్న ట్రక్కుల మీద సంతలకొచ్చి గిరిజనుల నుంచి ముడి సరుకులు చవకగా కొని డబ్బులు బదులుగా వారికి కావల్సిన వస్తువులు అందచేస్తారు.

ఇక్కడి గిరిజనులు అమాయకులు , కష్టజీవులు ,బయటి నాగరిక ప్రపంచం ఎలా గుంటుందో తెలియదు.ఎముకలు కొరికే చలి, మైనస్ డిగ్రీల వాతావరణం ఉంటుంది. వారికి స్నానం చేసే అవకాశం ఉండదు. దంతధావనం ఉండదు.కేశ సంరక్ష ఉండదు.రక్షిత తాగునీటి సౌకర్యం లేదు. కొండ సానువుల్లే పారే ఊటనీటిని తెచ్చి వాడుకుంటారు.కట్టెలు తెచ్చుకుని ఇళ్లలో దాచుకుని వాడుకుంటారు.పొగల వల్ల ఊపిరి తిత్తుల వ్యాధులతో బాధ పడుతూంటారు. చిరిగిన చలిబూట్లు, తలకి ఉన్ని టోపీలు, శరీరానికి ఎండ తగలక పాలిపోయి కనిపిస్తారు. మా రక్షణ దళ వంటశాలల్లో పనులు , వంటశాలకి కట్టెలు తేవడం, ఘాట్ రోడ్ల మరామ్మత్తు లేబర్ పనులతో దినాలు గడుపుతారు.

వంట శాలల్లో మిగిలిన ఆహార పదార్దాలతో కడుపు నింపుకుంటారు. ఎక్కువగా అక్కడ ఉండే రక్షణ దళాల మీదే వారి జీవితాలు ఆధారం. సిక్కిం రాజు భారతదేశ ప్రభుత్వ ఒడంబడిక ప్రకారం అక్కడి గిరిజన ప్రజలకు విద్య , వైద్యంలో రక్షణ దళాలతో పాటు వైద్య సదుపాయాలు అందించాలి. నేను వైద్య విభాగంలో మేల్ నర్సుగా విధులు నిర్వహిస్తున్నందున మా మెడికల్ కేంప్ లో పరిసర నేపాలీ తండాల గిరిజన ప్రజలకు వైద్యం అందిస్తూంటాను.

వారిలో ఎక్కువగా రక్తహీనత , దంత ఉదర చర్మ సంబంధ వ్యాధులు ఊపిరి తిత్తుల వ్యాధుల వారే ఉంటారు. ఒకరోజు ఒక నేపాలీ గూర్ఖా తాత కట్టెలు కొట్టేటప్పుడు పొరపాటున కుక్రీ ( వాడిగా ఉండే గూర్ఖా కత్తి ) తగిలి చేతిమండ సగం తెగి రక్తం కారుతూ మా మెడికల్ కేంప్ కి వచ్చాడు. వెంట అతని భార్య ముసలి అవ్వ సాయంగా వచ్చింది.

నేను ముందు అతని చేతి గాయం చూసి భయపడినా మా దగ్గరున్న వైద్య పరికరాలతో రక్త స్రావం ఆపి శుభ్రం చేసి బేండేజీతో కట్టుకట్టి నొప్పి నివారణ మాత్రలు, యాంటీ బయాటిక్స్ ఇచ్చి పంపాము. అలా పది రోజుల పైన రోజూ డ్రెస్సింగు చేసి మందులు ఇవ్వడంతో నేపాలీ తాత కోలుకున్నాడు. రెక్కాడితేనే కాని డొక్క నిండని బ్రతుకులు వారివి. అడవిలో కట్టెలు కొట్టి రక్షణ దళాల వంటశాలకు తీసుకు వస్తే వారు పెట్టే తిండితో రోజులు గడుస్తూంటాయి.

మానవతా దృక్పధంతో మన రక్షణ దళాలు ఆ గిరిజన ప్రజల్ని ఆదుకుంటున్నాయి. కొద్ది రోజుల తర్వాత నేపాలీ తాత కోలుకుని తన దైనందిన కార్యక్రమాలు చేసుకుంటున్నాడు. మేము నేపాలీ తాతకి చేసిన వైద్య సాయానికి కృతజ్ఞతగా అతని భార్య ముసలి అవ్వ ఏదో ఒక వస్తువు మా మెడికల్ కేంప్ లోఇస్తూండేది. కాల్చిన మక్క బుట్టలు , దుంపలు , పచ్చి అల్లం , సంత్రాలు వంటి పళ్ళు తెచ్చి ఇచ్చేది. ముఖ్యంగా తాతకి నేనే ఎక్కువగా వైద్య సేవ చేసాను కనక ముందుగా నన్నే పిలిచి అందచేసేది. నన్ను ' బేటా బేటా ' అని.హిందీలో సంబోదించేది. అందువల్ల మా స్టాఫ్ దూరం నుంచి అవ్వ రావడం చూసి " నీ నేపాలీ అమ్మ " వస్తోందని హాస్య మాడేవారు. కొద్ది నెలల తర్వాత నేను అక్కడి నుంచి మైదాన ప్రాంతానికి ఉద్యోగ బదిలీ మీద వెళిపోతున్నానని తెలిసి నేపాలీ అవ్వ వచ్చి కళ్లనీళ్లు పెట్టుకుంది.

నా కోసం ప్రత్యేకంగా పళ్లూ , పచ్చి అల్లం, పెద్ద ఏలకలు మూట కట్టి చేతిలో పెట్టింది. నేను ఆ ప్రాంతంలో ఉన్నది కొద్ది కాలమైనా ఆ అమాయక నేపాలీ గిరిజనంతో వీడని అనుబంధం ఏర్పడింది. స్వంత కుటుంబ సబ్యులకు దూరమవుతున్నంత బాధ కలిగింది.